Ở Mahmadshoi-Poyon, một ngôi làng gần thủ đô Dushanbe của Tajikistan, hai cánh cửa kim loại được gắn vào bức tường xi măng của một ngôi nhà. Khi phóng viên BBC tới thăm thì cổng sắt đã đóng kín. Đây là nơi Muhammadsobir Fayzov lớn lên. Anh ta là một trong bốn người Tajik bị buộc tội thực hiện vụ tấn công tại phòng hòa nhạc Crocus Town Hall ở Moscow hồi tháng 3 khiến ít nhất 145 người thiệt mạng. Các công tố viên cho biết Faizov, lúc đó 19 tuổi, nằm trong nhóm người đã nổ súng vào những người tham dự buổi hòa nhạc và tấn công đám đông bằng dao trước khi đốt tòa nhà. Người Tajik cũng bị đưa ra xét xử trong các vụ tấn công gần đây ở Iran và Istanbul, đồng thời nằm trong số những người bị bắt ở châu Âu vì nghi ngờ âm mưu thực hiện hành vi tàn bạo. Các chuyên gia cho biết thanh niên ở Tajikistan đang bị Nhà nước Hồi giáo ở tỉnh Khorasan (IS-K), chi nhánh của Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Afghanistan, thu hút. Chính nhóm này đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công Moscow. Tại sao lại thế này? Faizov lớn lên ở một ngôi làng gần thủ đô Dushanbe của Tajikistan và gia đình anh cho biết anh không theo đạo nào và yêu bóng đá. Khi chúng tôi cố gắng đến thăm gia đình Faizov, gia đình anh ấy không muốn bị phỏng vấn. Mẹ của anh đã bị cảnh sát Tajik triệu tập để thẩm vấn. Faizov, con út trong gia đình có 5 người con, đã đến Nga hai năm trước để làm thợ làm tóc ở thị trấn Teykovo, phía đông bắc Moscow, một trong những anh trai của ông cho biết ngắn gọn. Anh trai của Faizov nói rằng anh ấy là người vô đạo. Và người bà ngạc nhiên của anh ấy nói thêm rằng anh ấy là một người hâm mộ bóng đá cuồng nhiệt. Tại nhà thờ Hồi giáo, lãnh tụ Saidrahman Habibov cũng cho biết Faizov có vẻ không đặc biệt sùng đạo, mặc dù đôi khi ông giúp anh trai mình bán chuỗi tràng hạt. Gia đình Faizov nổi tiếng ở địa phương vì cha anh dạy tiếng Nga tại một trường học địa phương và mẹ anh quản lý thư viện của trường. Hiệu trưởng Abdulaziz Abdulsamadov cho biết cậu thích môn toán và mơ ước trở thành bác sĩ. Hiệu trưởng nói: “Trừ khi cậu ấy thay đổi đáng kể kể từ khi rời trường, thật khó tin rằng cậu ấy sẽ làm một việc như vậy”. Dalerjon Mirzoyev, 32 tuổi, là một trong bốn bị cáo. Anh sống cùng vợ và bốn đứa con ở Garajona, một ngôi làng khác ở ngoại ô Dushanbe. “Anh ấy thậm chí không thể giết một con gà hay thậm chí làm hại một con kiến,” mẹ anh Gulrakat nói với chúng tôi. Gia đình Mirzoev nói với BBC rằng ông đã làm việc ở Nga sáu tháng mỗi năm trong mười năm, gần đây nhất là lái xe taxi ở Novosibirsk. Anh trai Ravshanjon của ông cũng bị buộc tội cực đoan. Gia đình anh cho biết không có tin tức gì về Rav Shanchon kể từ nửa cuối năm 2016 và họ chỉ biết rằng anh đã chuyển đến Nga vài tháng trước đó. Chính quyền Tajik cho biết Rafshanchon đã tới Syria để chiến đấu cho nhóm Nhà nước Hồi giáo. Một số báo cáo cho biết ông đã bị giết vào năm 2020. Hai người khác bị buộc tội liên quan đến vụ tấn công ở Moscow, Saidakram Rajabalizoda, 30 tuổi và Fariduni Shamsidin, 25 tuổi, cũng sống ở Gần Dushanbe. Rajabalizoda đã làm việc liên tục tại các công trường xây dựng ở Nga từ năm 18 tuổi. Chú của anh nói với BBC rằng anh chỉ mới trở lại Nga vào tháng 1 sau khi bị cấm nhập cảnh vào Nga trong 5 năm vì vi phạm các quy định nhập cư. Những người thân của Shamsiuddin từ chối nói chuyện với BBC, nhưng người dân trong làng của anh nói với chúng tôi rằng Shamsiuddin làm việc ở một tiệm bánh trước khi sang Nga tìm việc làm. Một người thân cho biết anh đã phải ngồi tù oan uổng. Người dân địa phương nói rằng anh ta bị bỏ tù vì tội quấy rối tình dục. Khi cả bốn ra hầu tòa, Mirzoev và Rajabalizoda mắt thâm đen còn mặt Shamsiddin sưng tấy nghiêm trọng. Faizov ngồi trên xe lăn và dường như gần như bất tỉnh. Một túi ống thông có thể được nhìn thấy tại hiện trường. Đôi mắt của anh ta nhắm lại, nhưng một trong số chúng dường như bị thương hoặc mất tích. Người ta sau đó đã đăng lại đoạn video thẩm vấn tàn bạo trên Telegram. Một đoạn dường như cho thấy một phần tai của Rajabalizoda bị cắt và nhét vào miệng, trong khi một bức ảnh khác cho thấy Shamsiddin bị điện giật. Edward Lemon, một chuyên gia về Trung Á tại Đại học Texas A&M, cho biết các gia đình Tajik thường nói sau khi con cái họ tới Iraq và Syria và gia nhập Nhà nước Hồi giáo, “Anh ấy là một đứa trẻ ngoan, anh ấy không theo đạo và không bao giờ theo đạo”. gặp rắc rối." Ông tin rằng một loạt các yếu tố kinh tế, chính trị và lịch sử kết hợp lại khiến thanh niên Tajikistan đặc biệt dễ bị những kẻ cực đoan tuyển dụng. Tổng thống Tajik Emomali Rahmon cho biết trong một bài phát biểu gần đây rằng "tuyên truyền cực đoan" trên mạng xã hội đã khiến giới trẻ gia nhập Nhà nước Hồi giáo và các nhóm vũ trang khác trong thập kỷ qua. Ông nói rằng trong thời kỳ này, hơn một nghìn người Tajik đã thiệt mạng trong các cuộc xung đột vũ trang ở nước ngoài và hàng nghìn người khác đã biến mất. Nhóm Nhà nước Hồi giáo đã chiếm giữ những vùng lãnh thổ rộng lớn ở Syria và Iraq vào năm 2014 và trở nên khét tiếng vì sự tàn bạo, bao gồm giết người hàng loạt, bắt cóc và chặt đầu. Năm 2019, sau khi cơ quan chính của tổ chức "Nhà nước Hồi giáo" bị đánh bại, chi nhánh "Nhà nước Hồi giáo Khorasan" bắt đầu thu hút tân binh. Cái tên Khorasan dùng để chỉ một khu vực cổ xưa bao gồm khu vực ngày nay là Afghanistan, Iran và một phần Trung Á. Một yếu tố ảnh hưởng đến người Tajik trẻ tuổi có thể là Hồi giáo bị kiểm soát chặt chẽ trong nước, mặc dù Hồi giáo được công nhận là tôn giáo chính thức của Tajikistan và đại đa số người Tajik theo đạo Hồi.. Sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1992, một cuộc nội chiến tàn khốc đã nổ ra giữa phe đối lập do Đảng Phục hưng Hồi giáo (IRPT) lãnh đạo và chính phủ do Emomali Rahmon lãnh đạo. Hai bên đạt được thỏa thuận hòa bình vào năm 1997, và Rahmon tiếp tục giữ chức tổng thống, nhưng Đảng Hồi giáo Ennahda phải chịu áp lực ngày càng tăng và bị gạt ra ngoài lề. Năm 2015, chính phủ tuyên bố đây là một tổ chức khủng bố. Cho đến ngày nay, các hình thức chính trị của đạo Hồi hoàn toàn bị cấm. Các Imam trong các nhà thờ Hồi giáo do nhà nước quản lý nhận lương trực tiếp từ chính phủ, cũng như các chủ đề cho các bài phát biểu về Juma. Vào tháng 5 năm nay, khăn trùm đầu đã chính thức bị cấm sau nhiều năm cấm không chính thức và để râu dài. Chính phủ Tajik cũng đã tìm cách tạo ra các lựa chọn văn hóa thay thế cho Hồi giáo, tuyên bố "Năm văn minh Aryan" vào năm 2006, khi các áp phích về tổ tiên Tajik từ thời tiền Hồi giáo được trưng bày trên đường phố. Bản thân tổng thống cũng đổi tên từ "Rakhmonov" được Nga hóa thành "Rakhmon" trong tiếng Tajik. Ngay từ năm 2015, Edward Lemon đã kết luận trong một bài báo rằng “sự đàn áp tôn giáo” của chính phủ đã đẩy “nhiều công dân rơi vào vòng tay của các nhóm cực đoan”. Ông cho biết nghiên cứu về phiến quân Hồi giáo Tajik đã phát hiện ra "sự kết hợp giữa sự xa lánh, bị gạt ra ngoài lề và tính dễ bị tổn thương đã thu hút họ đến Syria và Iraq". Ngày nay, nhiều thanh niên Tajiks nhận thấy câu chuyện độc lập, chính trị hóa và thường cực đoan lan truyền trên mạng xã hội hấp dẫn hơn nhiều so với Hồi giáo do nhà nước kiểm soát hoặc quá khứ của người Aryan. Các blogger Hồi giáo ở Tajikistan có hàng triệu người theo dõi và thảo luận các vấn đề nhạy cảm bao gồm Gaza và cuộc chiến giữa Israel và Hamas. Nghèo đói cũng là một yếu tố. Cả 4 bị cáo trong vụ tấn công Tòa thị chính Saffron đều làm việc ở nước ngoài và gửi tiền về nước để hỗ trợ gia đình. Tajikistan là quốc gia nghèo nhất Trung Á và hàng nghìn người dân địa phương tới Nga để tìm việc làm, thường không có giấy tờ và thường phải chịu đựng điều kiện làm việc khắc nghiệt, thù địch và thành kiến. Lemon cho biết đây là một gánh nặng lớn đối với những người trẻ tuổi và nhiều người lao động nhập cư đang tìm đến tôn giáo để được an ủi. Vào tháng 3 năm nay, "Nhà nước Hồi giáo tỉnh Khorasan" đã phát hành phiên bản tiếng Tajik đầu tiên của tạp chí tuyên truyền "Tiếng nói của Khorasan" trên phần mềm nhắn tin tức thời Telegram. Tạp chí gọi Tổng thống Rahmon là một "shaitan" và chỉ trích "chế độ vô thần" của ông là "sự phản bội" Hồi giáo. Trong một hình minh họa, Rahmon được miêu tả là con rối của Nga, nước cũng bị buộc tội giết người Hồi giáo vô tội trong các cuộc chiến ở Afghanistan, Chechnya và Syria. Hầu hết trong số họ là những người lao động nhập cư được tuyển dụng ở Nga và gửi đến các căn cứ ở nước ngoài, nhưng cũng có những người đàn ông thuộc tầng lớp trung lưu, sinh viên y khoa và con cái của các quan chức chính phủ. Tổ chức an ninh khu vực do Nga lãnh đạo, Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể, đã cảnh báo về mạng lưới mở rộng các trại huấn luyện cực đoan ở phía bắc gần biên giới với Tajikistan. Vào ngày 23/6, hai nhà thờ Chính thống giáo và một giáo đường Do Thái ở vùng Dagestan của Nga đã bị tấn công, người dân cũng suy đoán liệu chúng có phải do những kẻ Hồi giáo cực đoan thực hiện hay không. Nhưng vẫn chưa có ai đứng ra nhận trách nhiệm. Chính quyền Nga cho biết 5 kẻ tấn công đã thiệt mạng, trong đó có 3 người thân của người đứng đầu quận Sergokalinsky ở Dagestan. Mối lo ngại cũng đang gia tăng bên ngoài nước Nga. Sau vụ tấn công Tòa thị chính Saffron, ISIS Khorasan đã đăng một hình ảnh cho thấy một người đang xem các bức ảnh về London, Madrid, Paris và Rome. Chú thích của bức ảnh có nội dung: "Sau Moscow, ai là người tiếp theo?" Vào tháng 7 năm ngoái, các đặc vụ Đức và Hà Lan đã bắt giữ một số người đàn ông đến từ Kyrgyzstan, Tajikistan và Turkmenistan vì nghi ngờ xúi giục vụ tấn công. Vào tháng 12, một người Tajik đã bị bắt ở Đức vì tình nghi âm mưu tấn công Nhà thờ Cologne vào đêm giao thừa. Sau vụ tấn công ở Moscow, Pháp đã nâng mức độ đe dọa khủng bố lên "rất cao" và yêu cầu các chuyên gia an ninh từ khoảng 45 quốc gia giúp bảo vệ Thế vận hội Paris. Đô đốc James Stavridis, cựu Tư lệnh đồng minh tối cao NATO ở châu Âu, gọi vụ tấn công Tòa thị chính Crocus là "lời cảnh tỉnh cho thế giới" và kêu gọi Mỹ hợp tác với Nga, Trung Quốc và thậm chí cả Afghanistan của Taliban để hợp tác. đối phó với mối đe dọa. Nhưng cuộc xung đột ở Ukraine khiến hành động phối hợp ít có khả năng xảy ra và thay vào đó, Moscow khẳng định rằng cuộc tấn công là do Kiev lên kế hoạch. Sau khi ra tòa lần đầu tiên, 4 bị cáo Tajik lại xuất hiện trước ống kính vào tháng 5. Tất cả họ đều nói rằng cuộc tấn công đã được lên kế hoạch ở Ukraine, nhưng các nhóm nhân quyền cho biết lời khai của họ không đáng tin cậy vì có dấu hiệu cho thấy đã sử dụng tra tấn. Truyền thông địa phương đưa tin Bộ trưởng Ngoại giao Tajikistan cũng bày tỏ lo ngại về cách đối xử với những người bị bắt. Ông cũng lo ngại rằng kết quả là Tajikistan và người dân nước này sẽ có "ấn tượng tiêu cực".Boom Hồng BaoBoom Hồng Bao